Yezidilik Nedir? Şeytana Tapıcılık mı?

Yezidilik Nedir? Şeytana Tapıcılık mı?

Yezidilik Nedir – Nerede, nasıl ve ne zaman Kurulmuştur?

Cumhuriyet öncesi ülkemizin doğu ve güneydoğusunda yaşayan Yezidilerin inancı nedir? Yezidilik nasıl bir dindir ve Yezidiliğin Zerdüştlükle bir ilişkisi var mı?

Yezidilik nedir ne değildir? Yezidilik Şeytana tapıcılık mı? Şeytan ve Güneş Yezidi inancının neresinde yer alır? Tüm bu sorulara bu makalede cevap bulacağınızı umarız.

Yezidilik, 12. yy’da Şeyh Adi bin Müsafir’in kurduğu tekke etrafında toplanan kimi Kürtlerin, Şeyh Adi bin Müsafir’in ölümünden sonra peyderpey İslam’dan uzaklaşarak, çevre coğrafyada yaşayan Hıristiyan, Yahudi, Mithra ve Zerdüşt inançlarından etkilenerek oluşturduğu eklektik bir inançtır. Bu inancın mensupları kendilerini Ezidi, çevre halklar ise Yezidi olarak tanımlamaktadırlar.

Yezidilik ne zaman kuruldu?

Yezidilikle ilgili kayıtlara, 12. yy öncesine ait tarihi vesikalarda rastlanılmamıştır. Bu nedenden dolayı, Yezidiliğin iddia edildiği gibi Şeyh Adi’den sonra kurulduğu söylenebilir.

-Yezidiliğin Yezid bin Muaviye ile ilişkisi nedir?

Şeyh Adi b. Müsafir Sünni bir alim olarak tarihi kayıtlara geçmiştir. Şeyh Adi’yi diğer Sünni alimlerinden ayıran noktası, eserlerinde Yezid bin Muaviye hakkında övücü sözler kullanmasıdır.  Adevi tarikatının ileri gelenlerinden ve Şeyh Adi b. Müsafir’in yeğeninin torunu olan Şeyh Hasan b. Adi (1195-1246) döneminden itibaren Adevi tarikatı Yezid b. Muaviye, Şeyh Adi b. Müsafir ve Şeytan hakkında aşırı fikirler beslemeye başlamıştır. Yani Yezidiliğin kaynağı her ne kadar inkar edilmeye çalışılsa da, Yezid bin Muaviye’dir.

-Yezidiliğe göre insanın yaratılışı nasıl olmuştur?

Yezidilikte, Allah (cc) önce Adem’i, kaburgalarından ise Havva’yı yaratmıştır. Adem ile Havva hangisinin çocuk edinmede daha önemli olduğu konusunda tartışmaya başlamışlar. Sonra Adem özünü bir küpe, Havva özünü bir küpe koymuş. 40 gün sonra küpleri açtıklarında Havva’nın küpünden börtü böcek, Adem’inkinden ise güzel bir çocuk çıkmış. Bu çocuk daha sonra Cennetten bir huri ile evlenmiş. Yezidiler ise bu ikisinden gelmişlerdir.

-Yezidilerin diğer dinlere bakışı nasıldır?

Yezidiler, diğer dinlere ve peygamberlerine inanırlar. Ancak yukarıda değindiğimiz gibi kendilerini farklı gördüklerinden, sizin dininiz size bizim dinimiz bize inancı hakimdir. Yezidilerde peygamberlik kurumu yok ancak türbeleri ve Meleki Tavusu (Şeytanı) kutsama vardır. Din adamlarının türbelerine büyük önem verirler. Her yıl nisan ayında Şeyh Adi’nin Türbesini ziyaret edip hacı olurlar, kutlamalar yaparlar.

-Yezidiliğin kutsal kitapları nelerdir?

Yezidi kutsal kitapları ‘Mushefa Reş’ (Kara Kitap) ve ‘Kitab-ı Cilve’dir. Ancak Yezidiler piyasada basılı kitapların kendi inançlarıyla uyuşmadığını söylemektedirler. Ayrıca Yezidilikte, kitaptan çok, sözlü bir nakil söz konusudur.

-Yezidilikte Şeytan neden kutsaldır?

Allah (cc), Adem’i yarattığı zaman meleklere ve Şeytana, Ademe secde etmelerini emretti, ancak şeytan yani Melek-i Tavus, Allah’a ; ‘İbadet edilmeye layık sadece sen varsın,’ deyip Ademe secde etmeyi ret etmiştir. Tek tanrıcı bu duruşundan dolayı, Yezidiler, Şeytanı kutsamaktadırlar.

– Yezidilikte ibadet nasıldır?

Yezidiler sözlü ve fiili olmak üzere iki şekilde ibadet etmektedirler. Dualarını Kürtçe yaparlar. Laleş, Yezidiler için kutsal bir mekândır.

Sabah ve akşam yüzlerini Güneşe dönüp dua ederlerken öğlen ise yüzlerini Laleş’e çevirip ibadet ederler.

Ayrıca yılın belli dönemlerinde oruç tutarlar. Hac ibadetlerini de ömürleri boyunca en az bir kez Laleş’e gidip eda ederler. Buna imkân bulamayanlar ise Kavval denen gezginci din adamlarının taşıdığı Melek-i Tavus heykelini kutsayarak eda ederler.

– Yezidilik’teki sınıfsal yapı nasıldır?

Yezidi toplumu Hindistan’dakine benzer katı bir kast sistemine sahiptirler. Bu sınıflar, Şeyhler, Pirler ve Müritler’dir. Bunlardan Şeyh ve Pirler yönetici sınıfıdır ve her yıl müritlerin bunlara vermek zorunda olduğu zekâtları vardır.

Sınıflar arasında geçiş olmamakla birlikte, yezidi toplumunda dışarıdan biriyle evlenilmesi yasaktır. Yezidilik kan bağı üzerinde kurulmuştur. Yezidi bir anne ve babadan doğmayan birisi Yezidi olamaz.

– Yezidiler Şeytan kelimesini neden kullanmazlar?

İslamiyet, Hıristiyanlık ve Yahudilik dinlerinde şeytan kelimesine kötü anlamlar yüklenildiği için, Yezidiler bu kelimenin kullanılmasından hoşnut olmazlar. Onun için Melek-i Tavus demektedirler.

– Yezidilik dini bayramları nelerdir?

Yezidilikte senenin büyük çoğunluğu bayram, özel günler, özel ziyaretler ile doludur. Yılbaşı, en büyük ve en önemli Yezidi bayramıdır. Çarşema Sor olarak bilinir. Nisan ayının ilk Çarşambası Yılbaşı sayılır. Yezid Bayramı, Bêlında Bayramı: Çılê Zıvıstane’nin (Kış Kırkı) ilk Cuma günü sadece Pirafat Pirlerinin bayramı, ikinci Cuma ise genel bayram olarak kutlanır. Hıdır İlyas Bayramı: Şubat’ın ilk Perşembe günü kutlanır. Bunlar haricinde Kurban bayramı, Ramazan bayramı, İsa bayramı, gibi birçok bayram bulunmaktadır.

Birçok Yezidi merasimi Laleş’te icra edilmektedir. Laleş’e girmeden önce Sırat köprüsü olarak isimlendirilen yerden itibaren temizlenmiş olarak bütün ziyaretçiler ayakkabılarını çıkarır ve yalınayak Laleş’e girer. Laleş’te özellikle Şeyh Adi’nin türbesi, Şeyh Fahr türbesi, Şeyh Şems türbesi ve Kaniya Spi (Akpınar) gibi yerleri muhakkak ziyaret ederler. Kaniya Spi suyundan içilir ve vaftiz yapılır.

Tavus kuşu heykeli, Yezidiliğin sembolü ve Yezidilerin bayrağıdır ve bu heykeller belli zamanlarda Yezidi bölgelerinde dolaştırılır. Şimdi de Anzel (Şeyhan) ve Şengal (Sincar) Tavusları dolaştırılmaktadır.

– Yezidilik ile Zerdüştlük arasında bir ilişki var mıdır?

Milliyetçi Kürt hareketi içerisinde yer alanlar, Zerdüştlüğü milli din olarak benimseyip, Milliyetçilik ruhunu canlı tutma adına Zerdüştlüğün Kürtlerin kadim dini olduğunu ve Yezidiliğin, Zerdüştlüğün bir devamı olduğunu iddia etmektedirler.

Öncelikle bu iddiaların asılsız olduğunu vurgulamamız gerekir. Şöyle ki Zerdüşt, Güneş kültü inanışının var olduğu bir ortama tek tanrıcı inancı yerleştirmiştir. Ancak Yezidilikte, Tanrı’dan çok Melek-i Tavus (Şeytan) ön plana çıkıp, kutsanmaktadır. Yezidilerin Güneş’e dönüp ibadet etmeleri, Zerdüştlükten değil de, Mithra inancının devamı olduğunu göstermektedir. Her ne kadar birebir olmasa da Mithraizm’den güçlü bir etkileniş olduğunu söyleyebiliriz.

Ayrıca Yezidiliğin, Zerdüştlüğün bir devamı olmadığını birçok Yezidi aydını da kabul etmektedir. Bir Yezidi aydını olan Dr. Xelil Cındi; Yezidi literatüründe Hz. Âdem, Hz. Nuh, Hz. İbrahim, Hz. Musa, Hz. Danyal, Hz. İsa, Hz. Zekeriyya, Hz. Muhammed ile ilgili birçok anlatı olmasına rağmen Zerdüşt, Mani ve Mazdek isimleri ile ilgili hiçbir anlatıya rastlanmadığı, bunların Yezidiler tarafından bilinmediği,  Zerdüştlükteki hayır ve şer Tanrılarının (düalizm) varlığına rağmen Yezidilerde hayır ve şerrin tek Tanrının elinde olması, Yezidiler ölülerini gömerken Zerdüştilerin ölülerini gömmeyip sessizlik kulelerinde yırtıcı hayvanlara terk etmeleri, Yezidilerde var olan ruhgöçünün Zerdüştilerde olmaması, Yezidilikteki yaygın kurban anlayışına rağmen Zerdüşt’ün kurbanı yasaklaması gibi birçok noktadan hareketle bu fikri reddetmektedir.

Bunların yanında akrep, yılan ve kedi gibi hayvanlar Zerdüştlerde necis olarak görülürken Yezidiler nezdinde bunlar kutsaldır. Zerdüştlükte insanın aç kalması veya oruç tutması hoş görülmezken, Yezidilerde oruç tutulması çok önemli bir yer tutar. Zerdüştlükte sigara içilmesi yasaklanırken, Yezidilikte sigara içme önemli bir rol oynar ve tütünün sahibi (Tanrıçası) vardır. 

-Yezidiler ne yemezler?

Yezidiler, marul yemezler. Bunun yanında horoz, balık, bakla, geyik eti, koyun, fasulye yemedikleri iddia edilmektedir.

– Yezidilerin Dünyadaki nüfusları ne kadardır?

Yezidi kaynaklarının iddialarına göre dünyada, 750 bin civarında Yezidi yaşamaktadır. Osmanlı döneminde Türkiyenin Doğu ve Güneydoğusunda yoğun olarak yaşamalarına rağmen, Cumhuriyet sonrasında nüfusları giderek azalmış ve günümüzde ise Türkiye içerisinde sayıları binlerle ifade edilmektedir.

Kaynak: Yezidilik Nedir? Şeytana Tapıcılık mı? konusuyla ilgili daha detaylı bilgi için, https://www.timeturk.com/tr/2012/11/30/kim-bu-ezidiler-nerede-yasar-neye-inanirlar.html internet adresine başvurabilirsiniz.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.